घर निंदकाचं

कडू डोस 15

घर निंदकाचं

म्हण आहे,'निंदकाचे घर असावे शेजारी'
अगदी बरोबर आहे.निंदक म्हणजे निंदा करणारा.सोप्या भाषेत टीका करणारा.
निंदकाला काय काम असते? चांगले चालले असेल तरी काहीतरी निंदा करून लोकांच्या मनात भूत घालून द्यायचे. लोकांचेही काही खरे नसते,ग्लोबल नीती प्रमाणे एक गोष्ट सारखी सारखी सांगितली की ती लोकांना खरी वाटायला लागते.दुसऱ्या महायुद्धात हिटलरचा जवळचा अधिकारी ग्लोबल याने ही ट्रिक वापरली. आपण सतत आघाडीवर आहोत असे ग्लोबल आकाशवाणी वरून लोकांना सांगत होता.लोक खोट्या विजयाला भुलून  हिटलरचा उदो उदो करत होते.हिटलर इतका काळ युद्धात टिकून राहिला त्याचे श्रेय ग्लोबललाच दिले जाते.

निंदक  तेच तर करत असतो.एकच गोष्ट फिरवून फिरवून लोकांना सांगत असतो आणि लोकांच्या भावना भडकावण्याचा प्रयत्न करत असतो.
गोष्ट असते लहानशी. पण  तो आपल्या पद्धतीने तिला मालमसाला लावून सांगत असतो.त्यामुळे लोकांचे मनोरंजन होते आणि समोरच्या व्यक्ती बद्दल मत वाईट होते. खरे म्हणजे एखादी व्यक्ती जर एखाद्या व्यक्ती बद्दल काही माहिती सांगत असेल तर लगेच तिच्यावर विश्वास ठेवण्या अगोदर त्याची खातरजमा करायला काय हरकत आहे?पण लोकही फार उतावीळ असतात.घटनेची खातरजमा ना करता ती गोष्ट पसरवायला सुरुवात करतात.आणि निंदकाचे फावते.
ज्याची निंदा केली जाते त्यांच्यापर्यंत बातमी खूप उशीरा पोचते.किंवा जरी पोचली असेल तरी तो सौजन्य दाखवून त्यास काहीच माहित नाही असे दाखवतो आणि  भांडणाचा प्रसंग टाळतो.
एक इंग्रजी सुभाषित आहे,'देवाने नेत्याला संपवण्यासाठी अनुयायी निर्माण केले.
अनुयायी नेत्यांची तळी उचलत असतो.नेत्याने काहीही केले तरी 'खूप छान साहेब.' असेच म्हणत असतो तो. त्यामुळे नेता आणखी फुगतो आणि त्याच्या कडून परत परत त्याच चुका होत जातात.आणि त्याची अधोगती होत जाते.
पण तोच कार्यकर्ता असेल तर त्याच्या नेत्याने काही चुकीचे केले असेल तर लगेच सांगतो,'साहेब तुम्ही इथे असे बोलायला नको होते.ते तुमच्या फायद्याचे नाही.तुम्हाला त्रास होऊ शकतो.लोक तुटू शकतात. विरोधकांना फायदा होऊ शकतो.
पण दुर्दैवाने खरे कार्यकर्ते कमी असतात.आणि बोगस अनुयायी जास्त  असतात.ते नेत्याला बुडवत असतात. आज महाराष्ट्रात असे अनेक प्रकार नेत्यांबाबत बघायला मिळतील. नेते त्याच त्याच चुका करताना दिसतील.

'निंदकाचे घर असावे शेजारी'असे म्हटले जाते त्याचे कारण असे की,निंदक तुमच्या प्रतेक गोष्टीवर लक्ष ठेऊन असतो.तुम्ही काय करता?कुणाशी बोलता?काय खाता?तुमचे काय कार्यक्रम ठरलेले आहेत?हे जितके तुमच्या जवळच्या किंवा घरातल्या लोकांना माहित नसते तितके निंदकाला माहित असते.कारण त्याला काही काम धंदा नसतो.त्याचा एकच उद्योग असतो.तुम्हाला अडचणीत पकडायचे आणि त्याचा डांगोरा पिटायचा.तुमच्या बद्दल वाईट सांगून जनमत खराब करायचे.आणि वातावरण बिघडवायचे.एक पाहिले का?निंदकाला तुम्ही केलेल्या चांगल्या गोष्टी कधीच दिसत नाहीत. एकदा एका शिक्षकाने एक मोठा पांढरा कपडा विध्यार्थ्यांपुढे ठेवला त्यावर एक छोटासा काळा डाग होता. विदयार्थ्यांना  त्याचे वर्णन करायला सांगितले.प्रत्येकाने कापडा किती मोठा आहे.किती शुभ्र आहे.कुठे खराब झाला आहे.तो कसा असायला हवा होता हे सगळे सांगितले आणि सगळ्यांनी एक काळ्या डागाचे त्यांच्या भाषेत वर्णन केले.काळ्या डागाचे सर्वानीच वर्णन केले.
शिक्षकाने सांगितले,'सर्वानी काळ्या डागाचे वर्णन केले.पण सगळ्याना इतका मोठा पांढरा कपडा दिसला नाही.त्यातील एक छोटा डाग लगेच दिसला.आणि विशेष म्हणजे सगळ्यांचे लक्ष फिरून फिरून त्या काळ्या डागाकडेच जात होते.तसेच असते.निंदकाचे केलेली निंदाच आपल्याला दिसत असते.ज्याची निंदा केली त्याचे काम दिसत नाही. त्याने इथपर्यंत येण्यासाठी खाल्लेल्या खस्ता दिसत नाहीत. त्याचा इतका मोठा त्याग दिसत नाही.त्यांना दिसते फक्त निंदकाने केलेली निंदा.
सच्ची माणसे कधीच निंदेला घाबरत नाहीत उलट निंदकाला जवळ घेऊन शाबासकी देतात कारण त्याच्या मुळेच त्याच्या कडून घडणाऱ्या खूप चुका वाचलेल्या असतात. निंदकाने अगोदरच त्याला सावध करून टाकलेले असते.
तसे पाहिले तर ,दुसऱ्याच्या अंगावर शेण फेकून त्याचा आनंद घेणाऱ्या निंदकाचेही हात भरतातच ना?
निंदक चांगल्या गोष्टी पण वाईट ठरवण्यात खूप माहीर असतात.कारण त्यांचा धंदाच तो असतो.त्यामुळे हुशार माणसे त्याकडे लक्ष देत नाहीत. आणि आपली गाडी रुळावरुन घसरू देत नाहीत.

निंदक पराचा कावळा करण्यात पटाईत असतात.ते पराचा कावळा करतात पण लोक खरोखरचा कावळा समजतात.
आम्ही बारावीला असताना इंग्लिश मध्ये एक कविता होती तिचा सार असा, एक टीकाकार म्हणजे निंदक ,सलून मध्ये जातो.सलून मध्ये काही लोक बसलेले असतात.त्यालाही दाढी करायची असते तो तिथे बसतो आणि अचानक त्याचे लक्ष समोर असलेल्या घुबडावर जाते.घुबड न्हाव्याच्या डोक्यावर एका फळीवर असते.टीकाकार आपली हुशारी दाखवण्यासाठी मोठयाने बोलायला लागतो,' हे जे घुबड आहे ना? ज्याने कोणी त्याची मूर्ती बनवली आहे ती खुप सुंदर आहे. पण त्यात काही चुका आहेत.सगळे लोक त्याच्या बोलण्याकडे लक्ष देतात. त्याला आणखी हुरूप येतो.तो म्हणतो,घुबडाची चोच खूपच अनुकूचीदार झाली आहे, ती इतकी अनुकूचीदार नसते.'तो आपली हुशारी दाखवण्यासाठी आणखी सांगतो,'खरे म्हणजे घुबडाचे पंख इतके मोठे नसतात.ते थोडे आखूड झाले असतात.तसे घुबड झाले आहे छान. त्या कलाकाराला दाद दिली पाहिजे.पण घुबड इतके जाड नसते.त्याची जाडी थोडी कमी पाहिजे होते.त्याचे पाय खूपच लहान झाले आहेत थोडे।मोठे पाहिजे होते.आणि नखे खूपच बोथट झाली आहेत ती टोकदार पाहिजे होती.बाकी घुबड झाले आहे छान.पण त्याची मान खूपच लांब झाली आहेघुबडाची मान इतकी लांब नसते.पण झाले आहे छान.आणि डोळे किती मोठे काढले आहेत ,त्याची बुबुळे इतकी मोठी थोडीच असतात."असे म्हणत असतानाच घुबडाने थोडीशी मान हलवली.बुबुळे कोठी केली.आणि तोंडातून एक आवाज काढला.
टिकाकाराचे तोंड बघण्यासारखे झाले.आणि सलून मधील सगळे हसू लागले.
अशा पद्धतीची फजिती निंदकाची होते.एखाद्याला एखादी गोष्ट सांगायला जातो आणि ज्याला सांगायला जातो तोच प्रत्यक्ष साक्षीदार असतो.त्यामुळे निंदकाचे तोंड बघण्यासारखे होते.
निंदक शेजारी असल्याने आपला दिवस खूप चांगला जातो.आपल्या चुका आपण टाळण्याचा प्रयत्न करतो.कारण निंदकाच्या हाती आपली एखादी गोष्ट लागू नाही म्हणून आपण काळजी घेत असतो..

 कडू डोस:


निंदकाला लगेच प्रती उत्तर देऊन नका.त्याने केलेली निंदा सहन करायला शिका.आणि जमलेच तर आपल्यातले त्याने दाखवून दिलेले अवगुण काढायला शिका.तो सतत आपल्यावर टीका करतो म्हणून त्याचे आभार माना. आणि त्याला आणखी टीका करण्याची संधी द्या.""म्हणजे एक काळ असा येईल की तुमच्यातील सर्व अवगुण नष्ट होऊन त्याला निंदा करण्यासाठी काहीच राहणार नाही. आणि तो जुनेच चघळत बसेल.मग हसण्याची पाळी तुमची असेल.


शांताराम निकम
22 एप्रिल 2017⁠⁠⁠⁠